Slow Fashion October: stof tot nadenken + 10 tips om zelf meer ethisch verantwoorde kledij te dragen

The English version of this blogpost will be posted as a
separate blogpost given the length of the text.
You can find it here.

Het is al een eeuwigheid geleden dat ik nog eens op deze blog schreef. Zoveel redenen. Het leven. Whatever. Maar het kriebelt terug, en vandaag deed het meer dan enkel kriebelen. Ik voelde dat ik moest schrijven. Ik keek namelijk naar de documentaire ‘The True Cost’, een documentaire die ik bekeek naar aanleiding van Slow Fashion October. Als je dat niet kent, wees gerust. Ik kende het ook nog niet tot voor vorig weekend. Al was ik wel al langer geïnteresseerd in ‘fast fashion’ en het tegenovergestelde daarvan, ‘slow fashion’, en in de impact die de mode heeft op het milieu, op de mensen die erin betrokken zijn, en op de wereld in z’n geheel. Dat klinkt misschien wat zwaar, maar zoals de documentaire heel goed aangeeft, ook in cijfers, is de mode-industrie de industrie waar percentueel over geheel de wereld de meeste mensen in betrokken en tewerkgesteld zijn. Mode gaat niet enkel over de afgewerkte producten en hoe die bij ons terecht komen, ook over de grondstoffen, hoe de stoffen gemaakt worden en hoe ze verwerkt worden. En je zou ervan versteld staan op hoeveel manieren de mode een impact heeft.

Het begint al met de stoffen. Katoen is de meest ‘milieuvriendelijke’, een natuurlijk materiaal. Maar net zoals bij voeding, worden er ook bij katoenproductie enorm veel water verbruikt (2700 liter per t-shirt!!!!), en er worden bovendien ook enorm schadelijke producten gebruikt. Pesticides op grote schaal. Een enorme impact op de omgeving waar het geteelt wordt en de mensen die erin werken. Gek genoeg wordt daar compleet niet over nagedacht. We willen allemaal propere voeding die liefst niet bespoten is, we drinken biomelk, willen fruit van bij de boer om de hoek, natuurlijke verzorgingsproducten, … Maar over onze kleding, die de hele dag (en soms ook nacht 😉) onze huid bedekt, denken we niet na. Terwijl, zoals een van de katoentelers in de documentaire aangeeft, onze huid het grootste orgaan is van ons lichaam, waarlangs zoveel opgenomen wordt. En natuurlijk gaan we niet dood van een hemd dat niet van organisch katoen gemaakt is. Dat is ook het punt niet. Punt is dat we er niet eens over nadenken. We doen maar. We kijken naar de etiketjes om te zien hoe we een kledingstuk moeten wassen, maar niet waar het gemaakt is, welke stof het precies is, …

En dan heb ik het nog niet over synthetische stoffen, zoals polyester, rayon, nylon, viscose, e.a. Die worden gemaakt aan de hand van een zeer sterk vervuilend proces, waarbij enorm veel water gebruikt wordt. Maar niet alleen dat. De stof wordt ook voor een significant deel opgebouwd uit plastic. Wisten jullie dat? Ik durf te denken dat de meerderheid van de mensen dit niet weten. We hebben allemaal de mond vol over minder plastic verbruiken, geen plastic zakjes, zero waste, plastic in de oceaan, enz. Maar denken we  ook aan onze kledij, als we die weggooien?

We hebben allemaal de mond vol over minder plastic verbruiken, geen plastic zakjes, zero waste, plastic in de oceaan, enz. Maar denken we  ook aan onze kledij, als we die weggooien?

Onderaan deze blogpost heb ik in de links  verwezen naar enkele artikels die gaan over microplastic afkomstig uit synthetische stoffen, en de invloed daarvan op onze oceanen en ecosystemen. Dan vallen je oogkleppen wel even af!

Het merendeel van de kledij die we weggeven of weggooien komt vroeg of laat op een vuilnisbelt terecht. En wat gebeurt er dan?

Misschien denken we, als we onze afdankers mooi in de kledingbakken steken of weggeven aan kringwinkels allerhande, dat het allemaal goed terecht komt. Maar slechts een klein deel daarvan komt effectief terecht waar jij denkt dat het terecht komt. Sommige afgedankte kledij wordt afgevoerd naar arme landen waar ze aan dumpingprijzen verkocht wordt en waar het op die manier de lokale kledingmakers of -industrie kapot maakt. Soms wordt kledij helemaal ‘terug naar afzender’ gestuurd, waar ze na een ellenlange tocht, wat op zich al een grote impact heeft op het milieu (denk maar aan vervuilende boten, olie, vrachtwagens, fabrieksuitstoot, …), deels herwerkt worden tot wat anders, zoals je kan zien in de documentaire Unravel. Die documentaire is bijna grappig als je de reacties van de vrouwen daar ziet op de kledij die ze daar binnen krijgen, ware het niet dat het in feite beschamend is. Maar het merendeel van de kledij die we weggeven of weggooien komt vroeg of laat op een vuilnisbelt terecht. En wat gebeurt er dan? De goedkope t-shirt van synthetisch materiaal waarvoor jij 5 euro hebt betaald, zal daar waarschijnlijk sneller belanden en zal daar waarschijnlijk ook een pak langer liggen dan een kledingstuk van natuurlijk materiaal, of dan een kwaliteitsvoller kledingstuk dat misschien ook wel duurder is maar dat ook langer meegaat en mooi blijft. Al is duurder absoluut geen synoniem voor ethischer of kwaliteitsvoller!

Naast al die dingen, heb je natuurlijk ook nog de fabrieken waar onze kledij gemaakt wordt, de mensen die onze kledij maken. Iedereen heeft hopelijk wel gehoord over de enorme ramp in Bangladesh nu 5 jaar geleden, waarbij meer dan 1000 mensen het leven lieten. Sindsdien is er gelukkig wel wat veranderd, maar absoluut niet genoeg. De aandacht is weer gaan liggen, er zijn andere dingen die interessanter zijn, en we blijven natuurlijk ook houden van onze goedkope kledij, ‘made in bangladesh’ of ‘made in cambodja’ of … . Who cares, right?

Maar er valt echt nog heel veel te doen aan de situatie voor de textielarbeiders. De documentaire ‘the true cost’ toont bijvoorbeeld hoe arbeiders in Cambodja opkwamen voor een eerlijk loon, en hoe dat protest zeer gewelddadig in de kiem gesmoord werd. Een arbeidster in Bangladesh die een vakbond wilde leiden, werd samen met haar collega-wannabe-vakbondsleden afgetroefd en mishandeld. Een fabriekseigenaar vertelt hoe ze de inkomsten broodnodig hebben en hoe de competitie bikkelhard is. Kledingmerken spelen dit uit, want dat kunnen ze. Dat is nu eenmaal economie en kapitalisme. Die fabriek maakt datzelfde product voor 5 dollar, kan jij het voor 4?  Nee? Ok, dan gaan we naar een andere fabriek die het wel kan. Die doet het voor 4, maar dan wilt een andere kledinggigant het voor 3. De fabrikanten kunnen vaak niet anders dan meewerken, want anders verliezen ze inkomsten en kunnen ze op lange termijn de deuren misschien wel sluiten. Maar dergelijke prijzen kunnen niet anders dan ten koste gaan van iets anders! En waar kan je makkelijker op beknibbelen dan op arbeidskosten, veiligheid, voorzieningen, …

Maar al te graag sussen we onszelf door te zeggen dat die mensen anders geen werk zouden hebben. Beter dat werk dan een nog veel ergere job. Die arbeiders zijn toch blij dat ze werk hebben. Of dat zou toch moeten! Maar wat voor een mensbeeld is dat? Zijn wij dan meer of beter omdat wij het geluk hadden geboren te worden waar we geboren zijn, de kansen gekregen te hebben die we kregen? Zij moeten daar blij mee zijn, ook al is er geen 1 van ons die zou willen ruilen. Minimumlonen zijn schandalig laag, kleine kinderen worden gescheiden van hun ouders omdat ze er niet voor kunnen zorgen door de lange uren en het gebrek aan middelen om voor opvang te betalen, ziekte of zwangerschap is een financiële ramp, en ga zo maar door.

Gaat het argument werkelijk op dat ze blij moeten zijn met het simpele feit dat ze dan toch alvast een inkomen hebben, hoe schamel ook, en dat er nog altijd ergere jobs zijn?

Gaat het argument werkelijk op dat ze blij moeten zijn met het simpele feit dat ze dan toch alvast een inkomen hebben, hoe schamel ook, en dat er nog altijd ergere jobs zijn? Is dat hoe we willen dat de economie werkt, althans in de textielsector? Kan jij daar je geweten mee sussen?  Het zegt veel over wie wij als mensen en als maatschappij zijn, als we daar niet op z’n minst over willen nadenken.

En ik zeg niet dat ik zelf een heilige ben. Alles behalve. Nu ik dit typ draag ik een broek van Anthropologie en een t-shirt van Zara. Zara doet het blijkbaar nog zo slecht niet (al is er nog veel ruimte voor verbetering). Maar van Anthropologie dacht ik tot voor dit weekend dat het wel goed zat met hun ethische kant. Viel me dat eventjes tegen. Ik had het niet eens opgezocht, en was gewoon voortgegaan op hun imago (en ik ben niet de enige). Hun website zegt wel vanalle mooie dingen over milieu en dergelijke in hun kantoren en winkels e.d., maar nergens kan je iets terugvinden over waar en in welke omstandigheden de kledij en de stoffen gemaakt werden. Blijkbaar zijn ze daar alles behalve transparant over, wat heel wat vragen oproept. Daarnaast denk ik dat minstens 1/2 van mijn kleerkast voortkomt uit merken die het helemaal niet zo goed doen op dit vlak, al kan ik wel zeggen dat ik bewuster ben beginnen aankopen doorheen de voorbije jaren. Ik koop voor de kinderen enorm veel tweedehands, en voor mezelf ‘investeer’ vaker in duurdere stukken die ik meestal erg lang draag. Die zijn daarom niet per se meer ethisch gemaakt, maar omdat ik ze langer draag, maakt dat het wel minder ‘fast’ en vervuilend en al dat. Ik heb voor mezelf de laatste jaren erg weinig gekocht in grote ketens. Maar ook wel zeker niet niks. Dus ik wil mezelf hier dus zeker niet profileren als iemand die het allemaal al wist en kon en blablabla. En dus ook niet als degene die nu met een beschuldigend vingertje naar ‘alle anderen’ staat te zwaaien. Wel voel ik me zowel bezorgd als gemotiveerd nu. Gemotiveerd om te beginnen bij mezelf, en bewuster hiermee bezig te zijn. Alles begint bij jezelf.

Maar wat met de kledij die we elke dag dragen? Dat komt wel heel dichtbij, en daar zijn we elk zelf verantwoordelijk voor.

Ik geef toe dat het niet per se een plezierige opdracht is om dit allemaal in vraag te stellen. Het is zoveel makkelijker om gewoon blind te blijven voor deze problematiek. Dan kunnen we gewoon blijven kopen wat we graag kopen in eender welke winkel voor eender welke prijs, dan kunnen we stofjes blijven kopen, de kleerkast van onze kinderen te vol blijven hangen, en dat allemaal zonder al te veel gewetensproblemen. Maar is dat eigenlijk niet wat hypocriet? We staan allemaal (terecht!!) op onze achterste poten als er weer eens iets gebeurt in Palestina, of als er ergens een aanslag is gebeurd, of als er een olietanker zinkt, of als een of andere president van een machtig land weer eens een rampzalige uitspraak heeft gedaan. Maar dat zijn de dingen die we makkelijk buiten ons kunnen leggen. Dat gebeurt ergens ver weg. Daar kunnen we makkelijk verontwaardigd over zijn en wat nog beter is: het vraagt geen verantwoordelijkheid van onszelf. We moeten geen actie ondernemen, we kunnen observeren en er het onze van denken. Maar wat met de kledij die we elke dag dragen? Dat komt wel heel dichtbij, en daar zijn we elk zelf verantwoordelijk voor. Wij willen elke maand kunnen shoppen zonder gewetensproblemen, al moet onze nieuwe broek wel in een papieren zak, want plastic zakjes willen we niet meer! Misschien was de impact van dat plastic zakje op het milieu wel minder groot dan die van de broek zelf? Misschien werd dat zakje gemaakt onder goede en veilige arbeidsomstandigheden, en de broek niet?

Maar wat moeten we dan? Ik zou zeggen: informeer jezelf. Dat is het begin van alles. Dat je deze ellenlange tekst hebt gelezen, is volgens mij al een geweldig begin. Daarnaast is het ook helemaal niet nodig om meteen schoon schip te maken en alles buiten te gooien of nooit meer iets te kopen in de ketens. Karen Templer, de dame achter het ‘slow fashion october’ idee, legt dat ook heel mooi uit in de podcast ‘love to sew’ van deze week. Je kan echt gewoon klein beginnen en gaandeweg kleine veranderingen doorbrengen. Alle beetjes helpen en alles beging bij bewustwording en informatie, en bij kleine veranderingen.

Ik som hieronder nog enkele tips op, en verwijs je maar al te graag naar een reeks andere artikels en websites hierover. Alle links kan je hieronder vinden!

1. Ik heb nu een app ontdekt, genaamd ‘good on you’, waar je heel snel en makkelijk kan opzoeken hoe ethisch een bepaald merk is. Ze worden gescoord op hoe ze omgaan met de mensen die hun kledij maken (‘labor’), milieu, en of en hoe ze dierlijk materiaal gebruiken. Zeker een aanrader, en al helemaal als je de uitgebreide rapporten leest die ze over sommige merken hebben. Merken die hierover geen informatie vrijgeven, krijgen sowieso een slechte score, wat me logisch lijkt, want waarom hebben ze iets te verbergen? Wat maakt het zo moeilijk om daar transparant over te zijn? Je kan zelf ook merken suggereren om te laten doorlichten. Echt heel interessant!

2. Het internet is ook een grote bron van informatie. Je zal ervan versteld staan hoeveel informatie je hierover kan vinden. Het kost je enkel even tijd en moeite, en soms zijn er zoveel bronnen dat je eigenlijk niet weet wat nu precies de juiste is. Er bestaan echter een aantal websites en organisaties die zich specifiek hiermee bezig houden, en die dus zeker de moeite waard zijn om te bekijken.

–> Cleanclothes

–> Fashion revolution

–> Good on you (also the app!!)

–> Fairwear – vooral interessant voor Belgische/Europese consumenten, maar gaat enkel over het arbeidsproces en niet over de materialen en de herkomst en manier van verwerking daarvan.

–> The peahen: hier, hier and hier

–> Ma vie en vert: hier – dankjewel Kelly, ideale lijst voor de belgische bewuste consument!

3. Kijk naar de etiketten van de kledij die je wilt kopen. Waar is het gemaakt? Van welk materiaal? Denk na voor je aankoopt, zeker als je redenen hebt om te twijfelen over hoe ethisch dat kledingstuk in jouw handen is. Is dit iets dat je nodig hebt? Zal je het vaak dragen? … Probeer impulsaankopen of emo-shoppen te vermijden. Zeker ook online is het erg moeilijk om de juiste informatie te vinden, dus hou daar rekening mee.

4. Stel jezelf een aantal vragen aangaande je stijl, wat je wilt tonen aan de buitenwereld, wie je bent en wat je wilt uitdragen door middel van je kledij. Probeer zo bewust mogelijk te kopen, zodat je kledij koopt die bij je past en die je langer zal willen of kunnen dragen. De suggesties die je kan vinden op de instagrampagina van ‘slow fashion october’ zijn daarbij echt een supergoede start, en echt stof tot nadenken.

En onlangs zag ik deze ted talk, die hier mooi bij aansluit, al gaat het niet over deze problematiek, maar wel over kledij zoeken en durven dragen waar je je echt goed in voelt: https://www.youtube.com/watch?v=L5n3V0VYGNg&feature=share

5. Investeer in je kledij en koop items van betere kwaliteit, zeker ook als het gaat om basics die je lang en vaak kan dragen.

6. Koop kledij die GOTS gecertificeerd is of het Oeko-tex label heeft gekregen. Wat dat precies is, kan je hier lezen:

–> http://www.nandinagreen.com/blog/nandina/organic-certifications-gots-vs-oeko-tex/

–> http://www.wickedfabrics.com.au/blog/gots-or-oekotex-whats-the-difference/

 

Vele ketens hebben een afdeling waar je dergelijke kledij kan vinden, zoals Zeeman, Wibra, H&M, …

7. Is er een gaatje in je kledij of past je rok of jurk of broek niet meer zo goed? Probeer het eerst te herstellen of te verstellen voor je het wegdoet. Voor sommige probleempjes is heel makkelijk een oplossing te vinden, en kan je niet naaien, dan is er zeker wel een naaister of naaiatelier in je buurt om het voor je te doen. Nee, niet je vriendin die toevallig kan naaien, maar die man of vrouw die er zijn geld mee moet verdienen en die je dus daarmee ook een beetje kan steunen, waarmee je meteen ook alweer een impact hebt op de ‘fast fashion’, die het voor de kleine zelfstandige naaiateliers e.d. soms erg moeilijk kan maken om te overleven.

8. Is het probleem echt niet te verhelpen, bekijk dan wat je met je kledij doet. Heel wat winkels hebben tegenwoordig inzamelpunten voor kledij. In kleuterscholen hebben ze ook graag stofjes om mee te werken, dus waarom niet een jurk die ze in stukken kunnen knippen. Of misschien past je vriendin wel in dat jurkje dat jij niet meer draagt? En anders kan je altijd uitkijken naar organisaties die je kledij kunnen/willen gebruiken. Probeer je te informeren over wat er gebeurt met je kledingdonaties, om te voorkomen dat ze ergens onder de evenaar op een markt terecht komt.

9. Zelf je kledij maken is natuurlijk ook een relatief goeie oplossing. Al zeg ik ‘relatief’, want ook daar is best wel wat voor te zeggen en hangt veel af van de manier waarop we dat doen. We kopen teveel stof (heeeeeeeel schuldig hier!), we maken meer dan we nodig hebben of ooit kunnen dragen, of we maken dingen waar we dan uiteindelijk niet blij mee zijn en die we niet dragen en/of weggeven, enz. Weten we waar en hoe onze stoffen gemaakt zijn? Hangt de kleerkast van onze kinderen al niet te vol? Of die van onszelf? Hebben we echt elk seizoen 3 nieuwe jurken nodig? Of voor elk feestje? En wat gebeurt er daarna mee? Interessant hierrond waren trouwens twee afleveringen van de podcast ‘love to sew’ over ‘sustainable sewing’, tjokvol tips en ideeën hierover.

10.  Als je zelf je kledij maakt, zijn organische stoffen natuurlijk het meest aan te raden. Onderaan deze tekst zijn een aantal links te vinden over waar je die kan vinden.

 

Heb jij nog tips of suggesties of opmerkingen? Ik hoor het heel graag! En ik zou het erg fijn vinden als dit bericht gedeeld wordt, want ‘sharing is caring’, nietwaar? Hoe meer mensen zich bewust worden van deze problematiek, hoe beter! (En daar verdien ik trouwens niks mee, voor die mensen die zouden denken dat deze blog me iets oplevert. Alle reclame die je hier misschien ziet in een of ander zijbalkje, is gewoon het gevolg van het gebruiken van een gratis blogformat zoals wordpress er een is.)

 

BRONNEN – WEBSITES:

De documentaires:

https://truecostmovie.com/

https://aeon.co/videos/this-is-the-final-resting-place-of-your-cast-off-clothing

 

Over ‘fast fashion’, ‘slow fashion’ en ‘slow fashion october’

https://goodonyou.eco/what-is-fast-fashion

https://www.instagram.com/slowfashionoctober/?hl=en

https://fringeassociation.com/slow-fashion-october/

https://www.interweave.com/article/knitting/slow-fashion-karen-templer/

http://lovetosewpodcast.com/episodes/episode-61-slow-sewing-with-karen-templer/

https://fringeassociation.com/2018/10/01/slow-fashion-october-week-1-whats-your-look/

 

Over hoe synthetische stoffen zoals polyester gemaakt worden en hun impact:

https://en.wikipedia.org/wiki/Polyester

https://www.treehugger.com/plastic/synthetic-fabrics-and-car-tires-are-major-source-microplastic-pollution.html

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0269749117309387

https://ecowarriorprincess.net/2018/05/textile-fibres-cause-microfibre-pollution-washed-studies-reveal/

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0048969717310161

https://www.greenchoices.org/green-living/clothes/environmental-impacts

https://www.bbc.com/news/uk-45770358

…

 

over katoenproductie en de impact daarvan:

https://www.worldwildlife.org/magazine/issues/spring-2014/articles/handle-with-care

http://wearnothingnew.typepad.com/wear-nothing-new/2010/12/environmental-impacts-of-fabric-cotton.html

http://www.theworldcounts.com/counters/cotton_environmental_impacts/environmental_issues_with_cotton

https://organiccotton.org/oc/Cotton-general/Impact-of-cotton/Risk-of-cotton-farming.php

 

De relevante podcast afleveringen van de Love to sew podcast:

http://lovetosewpodcast.com/episodes/episode-42-community-sustainability/

http://lovetosewpodcast.com/episodes/episode-35-sustainability-and-sewing/

http://lovetosewpodcast.com/episodes/episode-61-slow-sewing-with-karen-templer/

 

Websites of organisaties die merken doorlichten en/of informatie geven over welke merken ethisch veramtwoord zijn:

https://cleanclothes.org/

https://www.fashionrevolution.org/

https://goodonyou.eco/

https://www.fairwear.org/brands/ – vooral interessant voor belgische/europese consumenten, maar gaat enkel over het arbeidsproces en niet over de materialen en de herkomst en manier van verwerking daarvan.

http://mavieenvert.be/ecoshoppen-waar-doe-je-da/ – dankjewle Kelly, ideale lijst voor de belgische bewuste consument!

http://thepeahen.com/fast-fashion-alternatives/

http://thepeahen.com/shop-ethical-fashion/

http://thepeahen.com/category/ethical-brands/

https://highline.huffingtonpost.com/articles/en/the-myth-of-the-ethical-shopper/

 

Over de gots en oeko-tex stoffen en over ethisch verantwoorde en ecologische stoffen en waar je die kan vinden:

http://www.nandinagreen.com/blog/nandina/organic-certifications-gots-vs-oeko-tex/

http://www.wickedfabrics.com.au/blog/gots-or-oekotex-whats-the-difference/

http://www.birds-of-a-thread.com/blog/where-to-find-ethical-fabric

https://www.halfmoonatelier.com/pages/ethical-fabric

http://mavieenvert.be/biologische-stoffen-waar/

Voor Amerikaanse naaisters is het misschien ook interessant om weten dat Hawthorne Supply (het voormalige Hawthorne Threads) ook een heel uitgebreide collectie designs heeft die je op een stof naar keuze kan laten drukken, waaronder ook enkele organische alternatieven:https://www.hawthornesupplyco.com/hawthorne-supply-co-fabric/F2AABD3F302E/

 

varia:

https://www.theguardian.com/global-development/2018/apr/24/bangladeshi-police-target-garment-workers-union-rana-plaza-five-years-on

http://thepeahen.com/category/fashion/

http://thepeahen.com/ethical-briefing-an-anthropologie-audit/

https://goodonyou.eco/how-ethical-is-urban-outfitters/

https://www.huffingtonpost.com/entry/hm-ethical_us_57d6a8a1e4b00642712e45f0

https://act.greenpeace.org/ea-action/action

https://www.youtube.com/watch?v=L5n3V0VYGNg&feature=share